Produkcja i mastering utworu muzycznego – JAK SŁYSZYMY (cz.2)
Słyszenie polega na odbiorze bodźców akustycznych (słuchowych) z otaczającej rzeczywistości oraz przekazaniu ich do odpowiedniej partii komórek nerwowych w płacie skroniowym kory mózgowej, zwanym ośrodkiem słuchowym. W ośrodku słuchowym kory mózgowej powstają wrażenia słuchowe. Bodźce akustyczne, zwane dźwiękami, tworzone są przez fale powietrza wywołane przez obiekty drgające. Receptory słuchowe znajdujące się w wewnętrznej części ucha reagują na te bodźce, w wyniku czego powstają impulsy elektryczne przenoszone przez nerwy słuchowe do ośrodka nerwowego.
Częścią odbiorczą narządu słuchu jest ucho . Składa się ono z:
- ucha zewnętrznego
- ucha środkowego
- ucha wewnętrznego
Przekrój ucha przedstawiono na poniższym rysunku.
Rys. 1
Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej oraz zewnętrznego przewodu słuchowego zakończonego błoną bębenkową. Zadaniem ucha zewnętrznego jest wychwytywanie i kierowanie fali powietrza (dźwięków) na środkową część ucha.
Ucho środkowe jest odpowiedzialne za przenoszenie drgań błony bębenkowej wywołanych dźwiękami do części trzeciej ucha. W skład ucha środkowego wchodzi wiele elementów, lecz najważniejsze są trzy kosteczki, które ze względu na kształt noszą nazwy: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Chronią one również ucho wewnętrzne przed zbyt silnymi dźwiękami mogącymi je uszkodzić.
Ucho wewnętrzne stanowi najważniejszą część. Znajdują się w nim kanały półkoliste i ślimak, które wypełnione są płynem. W ślimaku znajduje się najważniejsza część narządu słuchu, tzw. narząd Cortiego. W narządzie Cortiego znajdują się receptory słuchowe, czyli rzęski komórek rzęsatych na błonie podstawnej. Aby powstało wrażenie słuchowe w korze mózgowej, energia akustyczna musi być przeniesiona od okienka owalnego, do którego zamocowane jest strzemiączko, do komórek rzęsatych, a następnie przekształcona w energię bioelektryczną. Stąd poprzez nerwy słuchowe pobudzenia zostają przekazane do ośrodka słuchowego, gdzie na skutek procesów analizy, syntezy i interpretacji powstają wrażenia słuchowe.
Przyjmuje się, iż zakres słyszanych częstotliwości u zdrowego, młodego człowieka wynosi od 20 Hz do 20 kHz. Z czasem jednak ucho słyszy coraz gorzej i pasmo przez niego rozpoznawane zawęża się od góry do częstotliwości ok. 17 kHz [9].
Rysunek 2 przedstawia wykres zależności progu słyszenia dźwięku w zależności do jego częstotliwości. Można łatwo zauważyć, że nie wszystkie dźwięki o tym samym poziomie głośności człowiek słyszy jednakowo dobrze. Ustalając przykładowy próg słyszalności na poziomie 10 dB SPL (skala SPL zostanie omówiona w części 5 pt. „Podstawowe parametry dźwięku”) wnioskujemy, że przeciętne ucho ludzkie jest w stanie odebrać i przetworzyć dźwięki z zakresu od 200 Hz do ok. 7 kHz. Aby usłyszeć dźwięki o niższych lub wyższych częstotliwościach, konieczny jest wyższy poziom dźwięku.
Narząd słuchu pozwala usłyszeć dźwięki o głośności różniącej się milion razy, np. brzęczenie owada czy dźwięk startującego samolotu. Ponadto, ponieważ zmysł słuchu korzysta z pary uszu rozmieszczonych po przeciwnych stronach głowy, mózg jest w stanie określić skąd dochodzą do niego dźwięki, ich natężenie, barwę oraz ton. Układ słuchowy człowieka charakteryzuje się nieliniowością słuchu, występowaniem zjawiska maskowania dźwięków, percepcją dudnień oraz zjawiskiem „zmęczenie słuchu”. Zjawiska te zostaną omówione w następnym podrozdziale.
9. Bolesław Urbański, „Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach”,WNT Warszawa, 1993
Produkcja i mastering utworu muzycznego by Marcin Lisiecki jest licencjonowany pod Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe License.
Lisi Tygrysi
17 lutego, 2014
